In het Fragment hangen

Visuele en sonische lagen die weerstand bieden aan koloniale uitwissing

Basel Abbas en Ruanne Abou-Rahme werken op het raakvlak tussen het virtuele en het fysieke en ontwikkelden een samenwerkingspraktijk die zowel poëtisch als beklemmend is. De kunstenaars maken gebruik van complexe strategieën om geluid, beeld en tekst in elkaar te passen in een poging de ervaring van ontheemden te belichten. Abbas en Abou-Rahme leggen de aanhoudende vertakkingen van het kolonialisme bloot en onderzoeken de manieren waarop geweld zich verplaatst via lichamen, land en tijd. De kern van hun werk houdt in dat herstel niet noodzakelijk leidt tot volledigheid, evenals een drang naar het politieke potentieel van het fragment. Ik sprak met Abbas en Abou-Rahme naar aanleiding van hun tentoonstelling May amnesia never kiss us on the mouth [in het Museum of Modern Art], het resultaat van een tienjarig traject.

Ksenia M. Soboleva – Sinds al bijna een decennium werken jullie aan May amnesia never kiss us on the mouth, een doorlopend project dat jullie op verschillende manieren hernemen. De installatie Only sounds that tremble through us in het MoMA […], is de eerste fysieke verwezenlijking van het werk. Hoe ontstond die transitie?
Ruanne Abou-Rahme – Het project is echt veranderd in de tien jaar waarin we eraan werkten. Het begon als een project over de revoluties in Egypte en Tunis. We verzamelden online video’s van protestwebsites; sommige bevatten liederen en dans, maar het merendeel niet. Dit zette ons aan het denken over wat het archief betekent in het internettijdperk, wat uitmondde in een geschreven uitwisseling tussen Tom Holert en ons, gepubliceerd in het Journal of Visual Culture in 2013. Daarna begonnen we ons te interesseren voor momenten van zang en dans uit Palestina, Irak, Syrië en Jemen, hoewel we niet helemaal wisten waarom. Maar er was steeds een fysieke component naast een online component. Het materiaal en de praktijk waaruit we putten, gaan telkens over het vasthouden van fysieke ruimte, tijdelijk en gemeenschappelijk samenzijn. Het project verlaat de virtuele ruimte en wordt opnieuw opgevoerd in een fysieke ruimte. Die relatie tussen het virtuele en het fysieke en de manieren waarop dingen tussen deze twee ruimtes bewegen, is altijd een intrinsiek onderdeel van het project.

En een intrinsiek onderdeel van jullie praktijk in het algemeen. Ik ben nieuwsgierig naar hoe jullie bij de titel May amnesia never kiss us on the mouth kwamen?
Basel Abbas – De titel komt voort uit Infrarealist Manifesto geschreven door Roberto Bolaño in Mexico in 1976. We hadden een eerder werk Incidental Insurgents waarvoor we stukjes literatuur uit verschillende plaatsen samenbrachten. Eén daarvan was Savage Detectives van Bolaño en dat is hoe we zijn werk leerden kennen. De titel raakt aan de kern van het geheugenverlies van het internet en het geheugenverlies van onze tijd. Onze eerste motivatie om dit materiaal te verzamelen was om op pauze te drukken en deze gefragmenteerde momenten samen te brengen. We hoopten dat er iets anders naar voor zou komen dat ingaat tegen dit geheugenverlies, deze snelheid. De voornaamste reden voor het downloaden van dit materiaal, was dat er zoveel was dat we niet konden terugvinden, zelfs de dag nadat we het voor het eerst hadden bekeken. Ik bekeek iets dat ik met Ruanne wilde delen, en toen ik het terug opzocht, waren er tweeduizend nieuwe resultaten in een tijdspanne van twee uur.
RA – De titel houdt ook verband met koloniale uit-wissing en koloniale tijdverdichting. Dit loopt parallel met queer tijd, en het doet me denken aan José Esteban Muñoz’ uitspraak dat onderdrukte gemeenschappen in een andere tijdsstructuur bestaan. Jullie vermeldden eerder dat jullie werk veeleer gebaseerd is op schrijven dan op beeldende kunst, en tekst vormt een essentieel onderdeel van jullie installatie. Het voegt zeker een extra laagje poëzie toe aan het werk. Waar hebben jullie de tekst voor dit project gehaald?
RA – Het zijn voornamelijk dingen die we schreven. Ik zou zeggen dat 95 procent uit een script komt dat door ons geschreven is en dat we ongeveer 5 procent uit liedjes haalden.

Wanneer begonnen jullie te werken met deze gelaagde strategie van geluid en beeld, en kunnen jullie iets vertellen over dit proces?
BA – In 2007 begonnen we samen te werken als performance artiesten. Ik dj’de voor een hiphop-groep en we nodigden Ruanne uit om de visuals te maken voor de set, we zorgden samen voor live geluid en video. Zo begon het allemaal. Ons gangbare proces begint met tekst, ofwel gevonden ofwel geschreven door ons. We bespreken wat deze betekent, denken na over ideeën en gaan dan over op geluid. Geluid bepaalt in hoge mate onze film- en montagedata en reageert direct op de tekst. De tekst functioneert als een kern waar we naar terugkeren, die ons in verschillende richtingen stuurt en ons op verschillende manieren verankert. We dringen ook aan op een open einde door te zoeken naar het onverwachte in plaats van naar een gesloten systeem waarin het één tot het ander leidt. Ons bureaublad wordt een geïmproviseerde onderzoeksruimte waar we tekst, geluid en video aan toevoegen.

Jullie nodigden ook vier performers uit voor dit project. Hoe verliep de samenwerking?
RA – Het nam veel tijd in beslag, het was interessant en uitdagend. We vroegen de performers om in dialoog te gaan met een selectie uit het archief die we voor elk van hen hadden samengesteld omdat we hen individueel redelijk goed kennen. Het zijn muzikanten en zijn het niet gewoon om hun lichamen en stemmen op die manier te gebruiken, dus ze moesten ons echt vertrouwen in het proces. We maakten elke performance afzonderlijk, werkten gedurende drie jaar met de artiesten en brachten hen samen tot één geheel. Het hield verband met het principe dat we wilden aansnijden, namelijk wat gebeurt er als je blijft hangen in iets dat gebroken is, als je het niet probeert te helen? Het sluit aan bij dit idee van fragmentering, van blijven hangen in iets dat kapot is, blijven hangen in het fragment en kijken wat er gebeurt als je dat doet. Welke weerstand kan ontstaan door in het negatieve te staan, in de ruimte die stuk is? Het samenwerkingsproces was intens, maar alle performers vertelden ons dat het hun levens veranderde.
Dit project is zo’n mooie verderzetting van jullie onderzoek naar de gefragmenteerde ervaring, non-lineaire tijd en verschillende vormen van getuigen. In welk opzicht vinden jullie dat dit afwijkt of verschilt van wat jullie eerder maakten?
RA – Op deze directe manier met stemmen werken is nieuw voor ons. Vroeger hadden we tekst als stem, en nu werkten we letterlijk met de stem.
BA – Het is de eerste keer dat we iemands gezicht filmden. Normaalgezien filmen we enkel personages in de rug. Anoniem zijn als politieke daad, het idee om de “ander” te worden, is een belangrijk aspect van ons werk; dus we vroegen altijd aan onze personages om hun rug te tonen, en je zag nooit hun gezicht. Of we gebruikten avatars, wat opnieuw inspeelt op het idee van anoniem performen.

• Interview door Ksenia M. Soboleva gepubliceerd in BOMB Magazine in Augustus 2022.
• Only sounds that tremble through us ging in première in het MoMA in New York City.
• Dr. Ksenia M. Soboleva is een in New York wonende schrijfster en kunsthistorica gespecialiseerd in queer kunst en cultuur. Ze behaalde een PhD aan het Institute of Fine Arts, New York University, en is momenteel Andrew W. Mellon Postdoctoraal Fellow in Gender en LGBTQ+ Geschiedenis aan de New York Historical Society. Haar artikels verschenen in The Brooklyn Rail, BOMB Magazine, Hyperallergic, art-agenda en verschillende expocatalogen.