FAMILY PORTRAIT

Een gesprek met Midori Kurata

Mélanie Drouère – Family Portrait is toch wel een opmerkelijk theater- en dansstuk uit uw carrière. In tegenstelling tot de vele documentaires in uw oeuvre, is dit een fictief verhaal. Het script vloeide voort uit een opdracht die u aan Jun Tsutsui hebt toegewezen.

Wat heeft u daarbij gestimuleerd en rond welke thema’s wilde u met hem samenwerken?
Midori Kurata – Het lijkt er misschien niet op maar ook dit stuk komt – net zoals mijn andere werk – voort uit een documentaire. Op een dag vertelde mijn man me dat hij een levensverzekering had afgesloten. De verzekeringsmaatschappij stelde voor om ons de troeven van hun diensten toe te lichten. De verzekeringsmakelaar legde me toen uit wat de voordelen zouden zijn in het geval dat mijn echtgenoot “vandaag zou komen te sterven”. Het voelde behoorlijk tegenstrijdig om te doen alsof ik het familie-bezit graag wilde en daarmee ook het idee zou ophemelen dat mijn echtgenoot zo snel mogelijk zou overlijden! Dat gesprek gaf mij inspiratie voor dit stuk.

Waarom koos u voor de auteur en regisseur Jun Tsutsui?
Jun Tsutsui is een kunstenaar en auteur uit Osaka die het bijzondere talent heeft om teksten te schrijven die maatschappelijke thema’s op een maffe en tegelijkertijd wrede manier aankaarten. Ik had er alle vertrouwen in dat hij de gekke dimensie van de situatie naar voren zou kunnen brengen en tegelijkertijd de zeer pragmatische kant ervan op een luchtige manier zou kunnen uitleggen. Ik bezorgde hem alle brochures die ik van de verzekeringsmaatschappij had gekregen. Daarnaast heb ik hem ook gevraagd om elke alinea met “En wat als papa sterft?” te laten beginnen en ze als liedjesteksten uit te werken, zodat ze op refreinen lijken. Verder heb ik hem voorgesteld om het script in zijn taal, het dialect van Oost-Japan, te schrijven. Dat is een heel zangerig dialect dat komieken vaak gebruiken in hun shows.

Hoe heeft u uw productie vorm gegeven?
Ik had de rollen vooraf al in mijn hoofd zitten: de rol van de vader, de moeder, de twee jonge kinderen en de twee oudere kinderen. Enkel de rol van  de verzekeringsmakelaar kwam later in me op, namelijk op het moment dat de echte makelaar zijn ontslag had ingediend. Wanneer ik een cast kies, probeer ik gebruik te maken van hun eigen artistieke persoonlijkheid op het podium. Dit project ontstond nadat een fotograaf die bekend staat om zijn zelfportretten mij vroeg om samen te werken. Zijn vertolking strookt helemaal met de manier waarop hij zich in het echte leven zou gedragen: op het podium maakt hij foto’s met de andere spelers. Omwille van zijn kleine gestalte, heb ik hem de rol van een van de jonge kinderen toegewezen. De echtgenote, Misako Terada, een wonderbaarlijke danseres, heeft tegelijkertijd een los, afstandelijk en dromerig kantje, wat mij aantrok voor de rol van de moeder. Het leek me ook een goede keuze om schrijver Jun Tsutsui de rol van de vader te laten vertolken. Hij speelt slechts sporadisch toneel maar is een voortreffelijke acteur en ik hou van zijn lichtjes cynische houding. Op de persoon die de verzekeringmakelaar vertolkt na, heeft geen enkele speler kinderen, wat ik als belangrijk inschatte. Daardoor kunnen ze vrij makkelijk een familiale sfeer scheppen. Op het podium is het een echte valse familie en ik denk dat ik instinctief net hen gekozen heb omdat ik aanvoelde dat ze achter de schermen een band zouden smeden.

U speelt zelf ook mee in het stuk, wat heeft u ertoe aangezet om zelf op het podium te gaan staan?
Ik heb mij altijd liever middenin dan buiten de vertolking bevonden. Daarom speel ik zelf altijd mee in de stukken die ik maak. Bovendien brengt dit stuk een persoonlijke ervaring naar boven: klassieke dans. Toen ik klein was heeft die ervoor gezorgd dat mijn ouders me waardeerden. Eens ik ouder werd, heb ik me meer gericht op hedendaagse dans; die is conceptueler en niet altijd even ‘mooi’. Ik heb lange tijd geprobeerd om de ideale dochter te zijn en het heeft lang geduurd voordat ik dat streven achter mij kon laten. Door het opgroeiende meisje in het stuk te verwerken, realiseerde ik me dat ik die rol op mij moest nemen. Naast het verhaal over de levensverzekering is dit ook en vooral een persoonlijk stuk.

Hoe heeft u de enscenering exact uitgedacht?
In mijn jeugd bracht ik veel tijd door met het bestuderen of beter gezegd ‘controleren’ van mijn ballerinahouding in de spiegel. Aangezien dit stuk een samenwerking is met een fotograaf, heb ik geprofiteerd van die ‘twee dimensies’. Ik liet de performers samen spelen maar dan wel telkens voor een spiegel. Ik gaf hen zelfs regieaanwijzingen via de spiegels. Ik wilde dat het resultaat, net zoals bij foto’s, bijna onwerkelijk zou zijn. Ik opteerde voor die aanpak om de productie een misleidend karakter te geven dat ook terug te vinden is in klassiek ballet. Het potentieel van de persoonlijkheden van elk personage was mijn vertrekpunt en het was best uitdagend om al hun emoties samen te bundelen op het toneel. De muziek heeft me uit die complexiteit geholpen. De Notenkraker geeft alle ‘hoogtepunten’ goed weer: van de woorden van Jun Tsutsui, de bewegingen van de dansers en danseressen tot en met het totaalplaatje dat in de loop van het stuk ontstaat. De muziek is de gemene deler en de bron van de verhouding tussen de verplaatsingen en bewegingen in de scènes.

• Dit interview werd afgenomen op 5 april 2023 door Mélanie Drouère in samenwerking met Aya Soejima (simultaan tolk) voor het Festival d’Automne à Paris.
• In het kader van het Festival d’Automne à Paris zal Family Portrait van 30 september tot 4 oktober 2023 opgevoerd worden in Maison de la culture du Japon à Paris.