Een festival heeft iets weg van een verzameling songs. Vergelijk het met een album: elk nummer vertelt iets op zichzelf, maar resoneert ook met de andere nummers. En even belangrijk als de muziek zijn de stiltes tussendoor. We zouden het album alleen kunnen beluisteren of collectief.

SIDE A

Het festival opent met de bijzondere klankwereld van t u m u l u s, een samenwerking tussen choreograaf François Chaignaud en Les Cris de Paris. De stemmen van de 13 performers weven samen een melodie die evolueert van barok naar hedendaags. Uit hun bewegingen doemt een gemeenschap op. Harmonie en disharmonie zijn de keerzijden van een collectief lichaam in constante transformatie. Muziek wordt een plek voor ontmoeting: een beeld dat wel vaker terugkomt tijdens het festival… 

In Music Rooms, de eerste tentoonstelling van Nevin Aladağ in Brussel, worden oude meubelstukken getransformeerd tot nieuwe muziekinstrumenten, bestaande uit elementen uit diverse culturen. In haar nieuwe creatie Éléphant zet Bouchra Ouizguen beweging en stem in om verschillende lichamen te laten samensmelten tot één. Christoph Marthaler maakt opnieuw zijn opwachting op het festival met Aucune Idée, een theatervoorstelling waarin muziek het enige is dat twee buren samenbrengt. Na twee jaar van isolatie onderstrepen deze projecten het belang van ruimtes waar we kunnen samenkomen. De harmonieën en contradicties van samenleven weerklinken ook in het beeldende concert van Chassol: verwacht je aan een polyfonisch portret van Brussel en haar inwoners, een stedelijke symfonie die drijft op de muzikaliteit en de ritmes van het stadsleven.

Ritme versterkt contrasten, maar kan ons ook doen opgaan in een collectieve trip. Zowel in haar nieuwe soloperformance als in de groepscreatie Mal — Embriaguez Divina onderneemt Marlène Monteiro Freitas een choreografische onderzoek naar ritme. Noé Soulier speelt dan weer met de kracht van pauze en vertraging. Samen met Thea Djordjadze en Karl Naegelen creëert hij een ervaring waarin gebaren, sculpturen en muziek elkaar versterken. Cherish Menzo gaat in Brussel in première met een performance die zich laat inspireren door chopped and screwed, een remixtechniek waarbij het tempo ingrijpend wordt vertraagd. Ritme staat ook centraal in het programma van de Free School. Calixto Neto zet de minimalistische klassieke muziek van Julius Eastman in als een vehikel voor politieke rehabilitatie. En met de Polyrhythmic School leert Kate McIntosh ons om te luisteren naar de verborgen verhalen onder het dominante discours.

Via songs hebben mensen altijd al verhalen over zichzelf verteld. Op het festival spelen verschillende kunstenaars met een intieme vorm van storytelling, waarbij biografische elementen verdicht worden tot poëzie. In een recreatie van haar beroemde solo Bronx Gothic gaat Okwui Okpokwasili aan de slag met de geheime briefwisseling tussen twee meisjes. Castélie Yalombo exploreert verschillende vormen van choreografische instabiliteit om een persoonlijk verhaal te vertellen. Samira Elagoz en Maxime Jean-Baptiste creëren via cinema een archief van hun dagelijks leven, op het snijpunt tussen scherm en scène.

Soms vertelt het theater niet gewoon een verhaal, maar bevraagt het hoe we iets vertellen. Op basis van gesprekken met journalisten die 30 jaar geleden de bezetting van Sarajevo versloegen, stelt Sébastien Foucault vragen over het statuut van getuigen en de rol van kunst bij de reconstructie van een historische gebeurtenis. In een politiek geladen plek laten Fanny & Alexander de iconische woorden van Primo Levi opnieuw weerklinken in de symbolische ruimte van de Senaat. De nieuwe voorstelling van het Australische gezelschap Back to Back Theatre, evenals de samenwerking tussen Bárbara Bañuelos en Carles Albert, zijn kritisch voor de manier waarop mentale problemen op het podium vaak gerepresenteerd worden. Beide performances gaan in tegen elk vastgeroest idee van normativiteit en openen onze ogen voor een ander perspectief. 

Theater en muziek zijn uniek in de manier waarop ze ons in een nieuwe wereld kunnen onderdompelen, vaak met een andere blik op de werkelijkheid als resultaat. Dat is bijvoorbeeld het geval in de nieuwe creatie van El Conde de Torrefiel: een betoverende theatrale belevenis vol stille acties en tekst die speelt met onze perceptie van de realiteit. Lia Rodrigues' Encantado is dan weer een explosie van kleur en gebaren, een kaleidoscopisch spel tussen de choreografie en de melodieën van één enkele song die de bewegingen van de dansers tot op de laatste noot stuurt.

SIDE B

Elk album heeft ook een B-kant, vol 'schaduwnummers' die ons op onbekend terrein brengen. Sommige artistieke projecten leggen ongemakkelijke waarheden en vergeten geschiedenissen bloot. Ze nodigen ons uit om de geesten van het verleden recht in de ogen te kijken. Op de B-kant luisteren we naar wat vaak onhoorbaar blijft.

Zo bewerkt Trajal Harrell Federico Garcia Lorca's Het huis van Bernarda Alba en geeft hij daarbij aandacht aan de kleinere, vaak gemarginaliseerde figuren uit het stuk. In een prachtig nagebouwd salon in de KVS BOL brengt Harrell referenties uit mode en de voguing-cultuur samen en lost hij de vermeende opdeling tussen hoge en lage cultuur op.

Voor haar eerste performance vormt Jelena Jureša de scène om tot een nachtclub, waar luide discomuziek herinneringen aan het verleden verdringt. Rossella Biscotti neemt ons in Bozar mee op een auditieve reis doorheen de onzichtbare gebieden van de Middellandse Zee. De verborgen dieptes van de zee staan ook centraal in het werk van Silke Huysmans en Hannes Dereere. Met hun documentair theater stellen ze kritische vragen bij de wereldwijde praktijk van extractivisme. Rayyane Tabet laat zich dan weer inspireren door de reis van een standbeeld dat tijdens de Libanese Burgeroorlog werd neergehaald om vervolgens op mysterieuze wijze terecht te komen in het Metropolitan Museum in New York. Al deze artiesten leggen hun oor te luisteren bij de stilte - bij dat wat niet gezegd wordt.

De spanning tussen wat gezegd en niet gezegd wordt, komt ook terug in het werk van Parnia Shams dat inzoomt op het leven in een meisjesschool in Teheran en in Mark Tehs gepassioneerde vertelling over de selectieve Maleisische geschiedschrijving. De tentoonstelling van Lav Diaz brengt minder bekende verhalen uit de Filippijnen naar boven, terwijl Nadia Beugré stilstaat bij de geschiedenis van de Europese blik op zwarte lichamen en hoe die tot op vandaag doorwerkt. Deze projecten komen uit verschillende windstreken en tonen ons een uitgestrekt politiek landschap waar we met andere oren naar leren luisteren.

Zelfs de stad waar we thuis zijn, bevat verhalen die voor de meesten van ons onbekend blijven. Daniela Ortiz creëert in de publieke ruimte een poppenspel met in de hoofdrol de dieren van de Brusselse koloniale monumenten. Het is alsof hun stem pas nu voor het eerst wordt gehoord. Tijdens een rondleiding vertelt Satoko Ichihara over het oriëntalistische verlangen dat leidde tot de bouw van de Japanse Toren in Laken. En Akira Takayama zet samen met lokale fietskoeriers enkele guerrilla-performances op in de stad. Aan de hand van hiphopmuziek toont ze de keerzijde van deze industrie.

Muziek is een 'tijdskunst', die vaak sterk geworteld is in het heden. In Lavagem onderzoekt Alice Ripoll waarom onderdrukte mensen in onze samenleving altijd weer in bepaalde jobs terechtkomen. Verzet staat ook centraal in de nieuwe creatie van Bruno Beltrão. In lijn met de rest van het programma wordt het discursieve luik gewijd aan Politics of Music. Hoe kan muziek een plek van ontmoeting, onderwerping en weerstand zijn?

Deze veelheid aan stemmen, talen, esthetieken en texturen vormen de soundscape van het festival. Samen geven ze een beeld van de complexiteit van klanken die in onze samenleving te horen zijn. In zijn essay voor Kunstenfestivalsdesarts vat auteur Teju Cole het als volgt samen: "Een playlist is een daad van verbeelding. Je kan naar de songs luisteren in een willekeurige volgorde, aangezien elke playlist zijn eigen logica volgt die je niet op voorhand kan vastleggen." 

We stellen jullie graag het programma van het festival voor: een plek waar toevalligheden en onverwachte ontmoetingen voluit omarmd worden. Geniet van het luisteren.

 

De artistieke directie

Daniel Blanga Gubbay & Dries Douibi

 

website by lvh