“Wat al bestaat, kan niet worden beschreven”, zegt Alberto Cortés. Hier zou deze tekst dus moeten eindigen, want Analphabet bestaat al. Het is een belichaamde mythe die voor ons zal verschijnen – wij, die hier zitten, naar hem kijken, en weldra vervuld zullen zijn van bewondering. Het is zelfs contraproductief om duizend woorden op papier te zetten in een poging te begrijpen waarom iemand de rede ontvlucht. Waarom iemand zijn toevlucht zoekt in de intuïtie, in de poëzie, in de emoties van geliefden die con- flicten zaaien in landschappen van sublieme schoonheid. Geliefden die niet denken in samenvattingen, maar zich overgeven aan het zweet tussen Eros en Thanatos. Alberto moest wel een mythe creëren om een antwoord te geven op wat we niet weten noch begrijpen. 

De mythe bestaat en manifesteert zich als een geest. Niet als spokend fantoom, maar als metafoor voor dat ronddolende wezen gevangen in de tijd. “Het is een geest die in bepaalde natuurlijke omgevingen verschijnt – vertelt Alberto – om te zingen en zijn verdriet te delen met koppels die te maken hebben met misbruik, mishandeling, conflict; de moeilijkste momenten in een relatie. Soms lopen we het risico om vast te blijven zitten in die momenten, gekwetst, niet in staat ze te overstijgen.” Alberto – met zijn Praxi- teliaans lichaam, als een beeldhouwwerk dat plots in beweging komt en poëzie door zijn spieren laat stromen – roept de geest op en vervolgens ontstaat er een ontdub- beling. Maar in een onverbloemde relatie met het publiek versmelten geest en performer uiteindelijk tot één lichaam. Zo verschijnt een nieuw scenisch personage, zowel in de voorstelling als in het parcours van de Malagese maker, die hierin de essentie van zijn aanwezigheid op het podium vindt. 

Die essentie is het resultaat van jaren werk, een zoek- tocht naar een dialoog tussen het lichaam en het woord, waarbij grenzen vervagen en het niet langer duidelijk is wie wat tot stand bracht, het lichaam het woord of andersom. “Het heeft me veel tijd gekost om mijn lichaam te begrij- pen. Het toonde zichzelf een eerste keer toen het begreep dat het queer is, en opnieuw toen het zijn relatie met het woord, meer specifiek met poëzie, begreep. Woord en lichaam worden één.” […] […] 

Passionele, verbitterde, gekwelde geliefden. Net als de Duitse romantici waardoor Alberto Cortés al sinds zijn jeugd gefascineerd is, voor hem diep verweven met Andalusische folkloristische figuren, even intens en dra- matisch. “Ze hadden een zeer emotionele, stormachtige relatie; wie geen zelfmoord pleegde, stierf van verdriet op twintigjarige leeftijd. Dat was voor mij Andalusische folklore.” Alberto valt op door zijn typische schalksheid, zijn Andalusisch karakter, zijn drama en zijn queer verlei- delijkheid. Hier is hij echter Analphabet, de geest die wil leven zonder geordende en gedomesticeerde taal. De kunstenaar-minnaar vulde zijn emotioneel geheugen met wonden in natuurlijke omgevingen, bergen en stranden, en probeert zich nu met die landschappen te verzoenen als een Duitse romanticus. Ook José Bergamín en zijn essay La decadencia del analfabetismo, waarin Bergamín de vrije, scheppende geest prijst, is een belangrijke refe- rentie. “Bergamín verwoordt met veel passie dat poëzie de vijand is van het alfabet. Poëzie als moedertaal die zich niet laat onderwerpen aan de logische orde, als de taal van het gewone volk, voor mij het Andalusische volk. Voor Bergamín draagt de analfabeet de wijsheid van de poëzie in zich, een domein waar de rede en het intellect nooit toe- gang tot zullen krijgen. Zo zie ik poëzie en zo laat ik mezelf op het podium zien.” 

Alberto voelt zich schatplichtig aan Rimbaud en Emily Dickinson. Zijn poëzie is verweven met het voorouderlijk Andalusië, met het schrijven van Lorca (al is dat tegen zijn zin), en met de poëzie van zijn streekgenote María Zam- brano. Het is echter poëzie in beweging, geschreven om uitgesproken te worden voor een publiek. Poëzie die niet hetzelfde zou klinken zonder het briljante gezelschap van Luz Prado, die met haar viool onzichtbare contouren tekent en de woorden die zich van Alberto’s huid losscheuren, vrij laat stromen. Het huis van de geest Analphabet kan niet anders dan immaterieel zijn, en komt binnen als een helen- de dolk. 

Álvaro Vicente, februari 2025 

Álvaro Vicente is toneelschrijver en journalist gespecialiseerd in de podiumkunsten. Hij was oprich- ter en tien jaar lang directeur van het tijdschrift Godot, en leidt nu het tijdschrift Dramática dat wordt gepubliceerd door het Centro Dramático Nacional. 

Vertaald door Stephanie Lemmens