Blind Runner

1

In de winter van 2009 – terwijl de groene beweging in Iran afzwakte nadat de regering de betogers bekogeld had, en de bevolking wanhoopte over de mogelijkheid van politieke verandering en afdroop, van de straat naar hun zetels – begon ik te lopen. Lopen was voor mij een alternatief voor de betogingen die niet meer plaatsvonden en de vrijheid die voor de zoveelste keer onbereikbaar leek. Om te ontsnappen aan het beeld van politieagenten en de geur van traangas die opgeslagen was in mijn geheugen, liep ik langs een pad waar ik achter de metalen hekken de opkomende nieuwe klasse kon zien, die z’n brood verdiende door de westerse sancties te omzeilen. Enigszins onhandig speelden ze golf met geïmporteerd hout op kunstgras tijdens hun vrije uren. Mijn beslissing om te lopen kwam plots, onvoorbereid en zonder sportcoach. Ik sloeg uit ongeduld de opwarming over. Zoals een alcoholverslaafde die aan de ingang van de supermarkt bier drinkt, kon ik niet wachten om de straat op te gaan die me de illusie van bevrijding zou geven. Ik gaf mezelf de kans niet om op te warmen. Dit was dan ook de reden waarom dit leven van net ontdekt plezier snel tot een einde kwam. Na een paar keer verkrampten mijn beenspieren plotseling en de orthopedist legde me een hardloopverbod op voor onbepaalde tijd.

2

Vrijheid is een toestand, net zoals bij lopen leg je jezelf een imaginair doel op om bijvoorbeeld van punt A naar punt B te lopen. Je doel is niet zozeer om je te verplaatsen maar om de vrijheid ertussen te ervaren; voor mij ging het althans zo. Het was niet het sportief record dat telde, noch de afstand. Ik liep totdat ik niet meer kon. Ik liep totdat ik buiten adem was, totdat één van mijn beenspieren of mijn hart aan de alarmbel trok. Ik stopte toen zelfs niet, ik deed nog honderd extra stappen. Leef je nog? Je kan nog, nog honderd extra stappen. Het is niet verrassend dat ik op die manier m’n eigen lichaam zoveel schade berokkende, een soort van wraak op mezelf, na de ontgoocheling van de revolutie.

3

Waarom de titel Blind Runner? Samaneh Ahmadian, de dramaturge van deze performance, toonde mij de foto van blinde lopers naast hun gidslopers op de Paralympische Spelen in Tokio. Twee lichamen waarvan de handen verbonden zijn, één geblinddoekt en de ander met de ogen wijd open, lopen met al hun kracht. Toen ik de foto’s zag, kwam er iets in mij los. Lopen was altijd een verbeelding van vrijheid voor mij, deze keer vond ik een betere manier om de definitie van vrijheid te vervolledigen. Net zoals een blind persoon met een gidsloper is vrijheid iets collectiefs. Je kunt niet vrij zijn als je alleen bent. In de aanwezigheid van de menigte krijgen vrijheid en de strijd voor die vrijheid een betekenis.

4

In september 2022 was Niloofar Hamedi de eerste journaliste die verslag uitbracht van de hospitalisatie en de uiteindelijke dood van Mahsa Amini, veroorzaakt door de slagen en verwondingen van de moraalpolitie. Het verslag lokte de maatschappelijke opstand van Woman life Freedom uit. Niloofar Hamedi werd enkele dagen na haar verslag gearresteerd en zit nog steeds in de gevangenis zonder proces. Zij en haar man, die ook marathonloper is, lanceerden verschillende campagnes om de stemmen van politieke gevangenen onder de aandacht van het publiek te brengen, zo kondigde Niloofar aan dat ze elke ochtend om 8 uur vanuit haar cel een zonnegroet zou brengen of twee keer per week met slippers in de achtertuin van de gevangenis zou gaan lopen. Van zijn kant maakte haar man van lopen buiten de gevangenismuren een campagne voor de vrijlating van Niloofar. Verschillende lopers blijven tot op vandaag in marathons lopen voor haar vrijlating.

5

Zia Nabawi, één van de politiek gevangenen die acht jaar van zijn jeugd in de gevangenis van de Islamitische Republiek doorbracht, schreef zijn masterthesis over Fenomenologie van de gevangeniservaring. Hij interviewde daarvoor tientallen politiek gevangenen, wat voor mij heel verhelderend was, ik die niets meer wist dan wat er op sociale media gepost wordt. In de inleiding van zijn thesis schrijf Nabavi: “De berichtgeving van position media rond gevangenissen draait rond de concepten van ‘herstel’ en ‘straf’, en de berichtgeving van opposition media kadert het onderwerp gevangenis met de concepten van ‘foltering’ en ‘repressie’, en daarom verblinden ze beide grotendeels de echte gevangeniservaring.” Hij beweert dat het overwicht van deze twee politieke benaderingen in publieke media verantwoordelijk is voor de verrassende en vreemde ervaring van gevangenissen voor iemand die er voor de eerste keer mee geconfronteerd wordt. “… de gevangenis is niet een plek zonder enig teken van leven, er stroomt een unieke en andere levenskwaliteit, die niet begrepen kan worden met de politieke bril die we gekozen hebben om ernaar te kijken.” Het lezen van dit driehonderd pagina’s tellende onderzoek was een geschenk voor iemand die politiek gevangenen op een artistieke, humanistische manier wil benaderen. Ik ben Zia Nabawi meer dan een fles wijn verschuldigd.

6

Ofwel vluchten immigranten voor dictators die de marionetten van wereldmachten zijn, ofwel vluchten ze voor armoede die voortkomt uit eeuwenlange plunderingen van hun eigendom door kolonialen. Toch zijn Europeanen niet bereid hun verantwoordelijkheid te nemen voor het destabiliseren van deze mensen hun levens, en duwen ze hen terug naar hun gedestabiliseerde landen. (Lees eenvoudigweg The Illegal Migration Bill opnieuw en de lezingen ervan in het House of Commons in Groot-Brittannië in maart: iedereen die ‘illegaal’ aankomt zal geen asiel kunnen aanvragen, en het ministerie van Binnenlandse Zaken krijgt de plicht hen te ontzetten). Als gevolg hiervan heeft de immigrant geen andere keuze dan een gevaarlijke route te nemen, zoals het doorkruisen van de tunnel waarin elke paar uur een trein met een snelheid van 160 km/uur voorbij raast. Als ze de afstand van 38 kilometer niet kunnen overbruggen voordat de hogesnelheidstrein Parijs-Londen passeert, dan zullen enkel bloedvlekken op de tunnelmuren achterblijven.

• Amir Reza Koohestani
• April 2023