Elias D’hollander – Magec / The Desert is het tweede deel van je nieuwe trilogie. Hoe verhoudt dit werk zich tot Atlas / The Mountain, het eerste deel?

Radouan Mriziga – Beide delen vloeien voort uit hetzelf- de onderzoek naar landschappen – de bergen, de woestijn en de zee – als dragers en voortbrengers van kennis. Het is een zoektocht naar hoe we ons kunnen verhouden tegen- over wat ons omringt door middel van woorden, beweging en esthetiek. Beide delen zijn ook het resultaat van dezelfde artistieke keuze nl. om ritme als basis te gebruiken voor het creatieve proces. In Magec / The Desert zal dj en producer Deena live en vooraf opgenomen muziek spelen, maar ook in interactie gaan met de door de dansers gecreëerde rit- mes. De performances zijn ook ruimtelijk met elkaar verbon- den. Van hoog in de bergen, dalen we neer in de woestijn, halfweg tussen de bergen en de zee.

Wat zijn de ritmische verschillen tussen de bergen en de woestijn? Welk soort ritmes kun je er vinden?

Ik zou niet zeggen dat ze elk een specifiek ritme hebben, maar effectief, ze verschillen wel van elkaar. Het is eerder de absorptie of weerkaatsing van geluid die het ritme van het landschap vormgeeft. En in welke mate je water wel of niet kan horen. We putten inspiratie uit woestijnen die zich uitstrekken van de Atlantische Oceaan tot Iran en India. De muziek op deze plekken wordt gekenmerkt door een zekere ‘suspensie’, en verschilt volledig van de snellere muziek uit de bergen. Vanwege een andere relatie tot tijd en ruimte, huizen in deze landschappen andere dieren, planten, men- selijke gebruiken, enz. die allemaal bepaalde klanken en rit- mes met zich meebrengen. De instrumenten en geluiden die ze voortbrengen zijn ook verschillend.

In deze nieuwe trilogie wilde je landschappen benaderen via de dieren die er wonen. Hoe heb je dit idee uitgewerkt?

Voor Magec / The Desert hebben we met de hele groep dieren gekozen waarmee we een fysieke, spirituele of visu- ele band hebben. Door het verlangen te verkennen om door de ogen van deze dieren te kijken, bouwen we aan mate- rialen, solo’s en een lichamelijke toestand. Ik hou van die complexiteit. Het is onmogelijk om het perspectief van het dier te kennen, maar vanuit een basiskennis van de anato- mie van het dier en veel verbeelding ontstaat er een soort vertrouwen in die ondoordringbare ruimte. En we weten ook dat het iets toevoegt aan onze bewegingen.

Je werkt ook met de zonnewijzer, als iets dat heel spe- cifiek is voor de woestijn. Waaruit is dit idee ontstaan?

Sommige woestijnen zijn de zonnigste plekken op aarde, wat de vraag opwerpt over hoe om te gaan met schaduw. Allereerst is het een ecosysteem dat leven mogelijk maakt, maar de relatie tussen zon en schaduw werd ook een manier om de tijd te meten. Ik wilde experimenteren met de aan- wezigheid van een zonnewijzer op het podium via licht en scenografie. De manier waarop het licht verandert in de woestijn is zeer opvallend, dus ben je je veel meer bewust van elke verandering dan in de stad. Zelfs het verschil tussen een warme dag en een koude nacht is een fysieke gewaar- wording. De zon dicteert waar we wandelen en waar we halt houden, en ’s nachts neemt de maan het over. Deze elementen hebben altijd de verbeelding, de poëzie en het schrijven vanuit de woestijn gevoed. In deze zin is het volk van de woestijn ook het volk van de hemel, in een poëtisch verband. De uitgestrektheid van de woestijn vereist een rela- tie met de hemel om de ruimte op aarde te kunnen definiëren. Daarom hou ik zo van het werk van de schrijver Ibrahim El-Koni, volgens hem is de woestijn een spirituele ruimte. De enige oriëntatiepunten die je daar hebt zijn niet eens ‘hier’.

Ik stel me voor dat dat ‘hier’ een andere kwaliteit heeft dan de aarde die we in de stad bewandelen. Met onsta- biel zand dat vloeibaar wordt, of verandert in lucht.

Op een manier, maar de woestijn is een mix van land- schappen. De kleuren liggen dicht bij elkaar: je hebt die eindeloze zandduinen, met een reeks variaties die bijna meditatief zijn. En dan plots rotsige bergen met een andere textuur. Wat ze met elkaar delen, is het gebrek aan water. De manier waarop de woestijn voortdurend met de dood flirt, is prachtig. Zonder water is er geen leven. Opnieuw, zoals Ibrahim El-Koni zegt: de woestijn is een fata morgana tussen leven en dood. De manier waarop leven en bewe- ging in de woestijn georganiseerd zijn, is magisch.

En de architectuur van oases brengt water naar de woes- tijn op even magische wijze?

Het is een kwestie van verschijning, een concept waar ik erg van hou en waar ik allang rond werk. Je wandelt door een droog landschap gevuld met zand en rotsige bergen. En dan, plotseling, zie je een kleine groene plant. En je weet niet of ze echt is of een fata morgana. Het is ongelooflijk om getuige te zijn van de kracht van het leven en van het eco- systeem. Dit kleine gebaar van deze fragiele plant te midden van een plek die, naar mijn mening, ook een essentie van het leven is.

Welke relatie hebben de performers en jij met de woestijn?

Ik kom uit een Amazighcultuur die niet alleen door de Arabische geschiedenis en cultuur beïnvloed werd, maar ook door de Sub-Saharaanse cultuur die de woestijn doorkruiste om hier te komen. In de Sahara hebben de Amazigh-Toeareg de Amazightaal bewaard in schrift. Er zit zoveel moois in deze relatie tot de woestijn: de dieren, de landschappen, hoe de woestijn al deze beschavingen voortbracht. In deze zin is de woestijn een schatbewaarder van de Amazighcultuur, een ruimte voor kennisuitwisse- ling. Marrakech bijvoorbeeld is een toegangspoort tot de woestijn. Het is daar waar de kennis van Sub-Saharaans Afrika de Toeareg en de woestijn van Noord-Afrika bereikte alvorens zich noordwaarts te verspreiden. Wij – Sofian, Bilal, Hichem, Feteh, Deena, Natan, Robin en ikzelf – komen niet rechtstreeks van de woestijn, maar zijn er cultureel wel mee verbonden. Door waar we vandaan komen, of door een voorouderlijke relatie. In de verbeelding van de groep is er een ruimte waar we elkaar ontmoeten in de woestijn.

Gesprek gevoerd door Elias D’hollander in maart 2025

Vertaald door Annabel Debaenst

Elias D’hollander is een doctoraal onderzoeker aan de Universiteit Gent, waar hij verbonden is aan de onderzoeksgroep Studies in Performing Arts and Media (S:PAM). Zijn onderzoek focust op de ecolo- gieën van architectuur en choreografie in het werk van de choreografen Radouan Mriziga, Anne Teresa De Keersmaeker en Trisha Brown, alsook in architec- turale praktijken.