Interview met Satoko Ichihara

Yannaï Plettener – Waar haalde je de inspiratie voor deze voorstelling vandaan? Je bent onder andere naar Korea gereisd en hebt sekswerkers ontmoet.

Satoko Ichihara – Ik voelde de behoefte om hen te gaan opzoeken nadat ik het boek Het zwarte gat van vrouwenhandel had gelezen, geschreven door de Koreaanse abolitionistische activiste Shin-Park Jin-young. Voor haar zijn sekswerkers in de eerste plaats slachtoffers, terwijl ik boeken had gelezen waarin hun rechten op dezelfde manier werden verdedigd als die van andere werknemers.

In Seoel, in de wijk Yeongdeungpo waar veel prostitutie aanwezig is, liep ik langs een cabine die bedoeld is voor seksuele diensten. Toen ik een blik naar binnen wierp, zag ik een gordijn met een wereldbekende witte kat als motief. Haar zwarte ogen kruisten mijn blik. Het is een personage dat enkel bestaat als commercieel product, een icoon van
de consumptiemaatschappij. En in een wereld waarin alles te koop is, leek het me bijna vanzelfsprekend dat ook seks een handelswaar wordt. Deze welbekende witte kat was
dus de inspiratiebron voor KITTY.

Waarom koos je ervoor om het stuk te maken met actrices uit drie verschillende landen (Japan, Zuid-Korea en Hongkong)?

In 2018 werkte ik met twee van de actrices al aan een ander project, en daaruit groeide een vriendschap. We merkten dat we, ondanks het feit dat we tot dezelfde generatie behoren, en ondanks onze fysieke gelijkenissen en gedeelde culturele referenties, toch uiteenlopende meningen hadden over sekswerk en pornografie. Een opvallend kenmerk van die witte katfiguur is dat ze geen mond heeft. Als je een product bezit met haar afbeelding, kun je haar als het ware je eigen taal laten spreken, je eigen emoties op haar projecteren. Al die elementen zetten er mij toe aan om KITTY te maken met drie actrices van verschillende afkomst, die samen één personage vertolken. Net als de katmascotte is het jonge vrouwelijk personage op scène leeg en krijgt ze pas inhoud via de stemmen die haar worden opgelegd.

Hoe wordt artificiële intelligentie (AI) ingezet om de stem en het lichaam van de performers van elkaar los te koppelen?

We hebben een stemstaal van elke actrice in een AI-programma ingevoerd. Op basis daarvan heeft het programma opnames van de tekst gegenereerd in de drie talen, met de drie stemmen. Die opnames zijn vervolgens herwerkt door onze sounddesigner, Masamitsu Araki, tot wat je in de voorstelling te horen krijgt. Voor de lichaamsbewegingen gebruikten we motioncapture op basis van een eerste fysieke interpretatie door de actrices. Op de computer hebben we de positie van de sensoren verplaatst ten opzichte van de werkelijkheid: de sensor van het hoofd werd op de schouder gezet bijvoorbeeld, enzovoort. Dat leverde totaal ontwrichte, ontregelde bewegingen op, die de actrices in de voorstelling als choreografie uitvoeren. Door de synthetische stem te combineren met het gemanipuleerde lichaam, wilde ik een toestand creëren waarin de acteurs volledig
leeg worden, net zoals een gecommercialiseerde mascotte. Deze aanpak sluit ook aan bij mijn vorige creatie, Yoroboshi, waarin de performers poppen manipuleerden.

In de voorstelling zegt het hoofdpersonage herhaaldelijk dat het ‘onmogelijk is om aan pornografie te ontsnappen’. Wat bedoel je daarmee?

De Japanse pornografie-industrie is een van de grootste ter wereld. Er bestaat een enorme diversiteit aan producties, en je zou kunnen stellen dat zowat elke denkbare situatie uit het dagelijks leven ooit al als setting in een pornofilm is gebruikt. Er is zo goed als niets meer in onze samenleving dat niet verbonden is met seks of consumptie. De uitspraak verwijst dus naar dat dubbele fenomeen: alles is erop gericht om ons verlangen voortdurend aan te wakkeren, of dat nu seksueel is of consumptief. Er valt niet aan te ontsnappen.

Het stuk legt een verband tussen hoe we omgaan met seksualiteit en hoe we omgaan met dieren en vleesconsumptie. Wat heeft jou tot die vergelijking gebracht?

Tijdens mijn onderzoek in Korea zag ik sekswerkers wachten op klanten in rood verlichte vitrines. Datzelfde rode licht werd ook gebruikt om rauw vlees op de toonbanken van slagers te belichten. Het gaat in beide gevallen om plekken waar vlees verkocht wordt, menselijk of dierlijk. Ook in onze taal zie je die overlap: we gebruiken vaak woorden die met voedsel te maken hebben om over seksualiteit te spreken, zoals het werkwoord ‘eten’ om bepaalde handelingen te beschrijven, of de uitdrukking ‘vleselijk genot’.

Via de witte kattenfiguren, geïnspireerd op die bekende mascotte, werk je rond het concept kawaii. Wat roept dat woord voor jou op?

In de dagelijkse spreektaal verwijst kawaii naar iets schattigs, en bij uitbreiding naar iets kinds en kwetsbaars. Maar voor mij betekent het net het tegenovergestelde: iets krachtigs, verbonden met wilskracht en het idee van overleven. Sommige dieren behouden hun jeugdige eigenschappen precies om beschermd te worden, een fenomeen dat neotenie heet. Ook kinderen hebben die ‘schattige’ lichaamsverhoudingen die ons zorginstinct aanspreken. Het is een overlevingsstrategie. De witte kat is dan ook geen zwak personage: het is net haar kawaii-uiterlijk dat haar zover heeft gebracht, omdat ze onweerstaanbaar aandoenlijk is. En misschien voelen de meisjes die spulletjes van haar hebben zich met die kracht verbonden.

Wat zijn host clubs, en waarom wou je het over dat fenomeen hebben?

Ik kon het niet over prostitutie hebben zonder ook de host clubs erbij te betrekken. In de wijk Kabuki-chō in Tokio vind je bars waar mannen vrouwelijke klanten entertainen. De voorbije jaren zijn talloze vrouwen –soms minderjarig– uiteindelijk in de prostitutie beland om de buitensporige kosten voor hun bezoek aan die clubs te kunnen betalen. Ook sekswerkers steken zich vaak diep in de schulden door ernaartoe te gaan. Ze zijn op zoek naar de liefde van die jongens. En in de stad kan je alles kopen, behalve onvoorwaardelijke liefde.

• Interview afgenomen door Yannaï Plettener voor het Festival d’Automne à Paris, april 2025.
• Vertaald door neneh noï.

Yannaï Plettener is acteur, regisseur en schrijft voor het tijdschrift Pleins Feux.