Wat lichamen kunnen

Wat is er zo bijzonder aan een lichaam languit neergevlijd op een sofa? Niets. Wat is er dan zo speciaal als het hoofd naar achter valt, aangetrokken door de grond? Bijna niets. Toch worden die houdingen in Madame Plaza buitengewoon. Want Madame Plaza gaat over een grote verplaatsing in tijd en ruimte. Die condenseert zich in een uitzonderlijk moment, een ervaring, hier en nu mee te maken, pure gekristalliseerde aanwezigheden met een ingehouden intensiteit, ergens tussen dans en performance.

Drie Marokkaanse Aïta’s staan naast Bouchra Ouizguen, die hun dochter zou kunnen zijn, helemaal anders maar oneindig dichtbij, luisterend. De Aïta’s zijn cabaretartiesten. Zangeressen, eigenlijk. Geen danseressen. De ‘Madame Plaza’ is een instituut, een nog steeds bestaande nachtclub in Marrakech, waar Bouchra Ouizguen leeft. Ze is choreograaf. Hedendaagse dans. Gevoed door opleidingen en uitwisselingen met de westerse scène. Maar als jong meisje leerde ze oriëntaalse dans.

Daar heeft ze zich een lichaam gevormd, waarvan ze zich nadien heeft losgemaakt om een modernere expressie te bereiken. Tegenwoordig volgt Bouchra Ouizguen nog steeds dezelfde weg, maar komt ze tot het tegendeel, het onderzoeken van dat lichaam dat ze eerst heeft bewoond. Het doorgronden, waarderen, op het spel zetten, de confrontatie aangaan. Een lichaam laat zich bouwen. Een lichaam heeft een geschiedenis. Een lichaam is versteend door cultuur. Het verenigt het intieme en het gemeenschappelijke. Er is niets stabiel aan. Het neemt deel aan een identiteitsconstructie, het wisselt uit en evolueert.

Dat gebeurt op het podium bij Ma­dame Plaza: de kunst van het ontmoeten, ergens naartoe gaan in plaats van ergens vandaan te komen. Met de smaak van het onbekende in plaats van het al gekende. Een weg naar de ander met de inbegrepen veranderende standpunten, een voorwaarde om zich te ontdoen van categorieën. Tijdens de lange ontstaansweken van wat geen “show” wil zijn, hebben de artiesten zich niet zozeer gewijd aan repetities maar aan het samenleven, elkaar ontdekken en hun kennis uitbreiden.

De Aïta’s zijn anders. Maar hedendaags. Stedelijk. Laag per laag, in hun houdingen en gelaatsuitdrukkingen, zinderen hun monumentale lichamen van een vrouwengeschiedenis waarvan de gezangen hun mannelijke toehoorders weten te prikkelen. Het ene ogenblik gevierd als diva’s en een moment later als quasi-prostituee verworpen. De artistieke taak van Bouchra Ouizguen was te detecteren wat deze lichamen te vertellen hebben buiten de rol die ze gewoonlijk in het cabaret spelen. Deze keer eerder voor zichzelf dan ten dienste van hun stem. Zo konden er ongelofelijke fantasieën ontstaan, dingen die in het echt niet kunnen, zoals over de grond rollen of de mannen intimideren. Madame Plaza onthult het onverwachte.

Het choreografisch werk van Bouchra Ouizguen bestond eruit deze ontmoetingen mogelijk te maken en te orkestreren door die unieke tijd/ruimte uit te vinden en zo zichtbaar te maken wat deze lichamen kunnen. Geconfronteerd met zovele verplaatsingen wordt het voor de westerse kijker mogelijk om deze eigenaardige bewegingen te verwelkomen. En vervolgens op dit buitengewone moment toe te geven dat het lichaam van een Marokkaanse vrouw zoveel betekenissen in zich draagt die nooit teruggebracht kunnen worden tot de obsessionele fixatie op het dragen van de hoofddoek. Dus verplaatsen we onszelf voor meer bejegening en begrip.

Gérard Mayen