Pillow Talk 

De titel van deze voorstelling ver- wijst naar een gesprek dat plaatsvindt in een bijzondere setting. De vorm en richting van het gesprek wordt bepaald door het object waarop het wordt uitgevoerd: het kussen. Een ‘kussen-gesprek’ is vaak een intiem gesprek tussen twee mensen. Maar dat is niet altijd het geval, zoals blijkt uit dit project van Begüm Erciyas. Als weerklank daarvan rakelt David Weber-Krebs hier een ander intiem kussengesprek op.

Rosetta is een jonge vrouw die oorlog voert. De gebroeders Dardenne zeggen het zelf (“Rosetta is een oorlogsfilm”). Maar ze is niet als andere beroemde filmhelden, gewone soldaten die worstelen in de loopgraven of generaals die legers aanvoeren – zij zijn slechts pionnen op het schaakbord van een conflict dat hen overstijgt. De oorlog die Rosetta voert, vecht ze alleen uit. Alleen tegen de rest van de wereld. Alleen tegen de anderen, al die anderen die obstakels leggen op haar weg naar een eenvoudig verlossend einddoel: werk vinden. Het is voor haar letterlijk een kwestie van leven of dood. Ze zou voor werk kunnen doden. Of laten doodgaan. Dat is nu eenmaal oorlog. Je doodt. Je laat doodgaan. Maar de oorlog kent ook wetten. En Rosetta leeft ze na zoals echte oorlogsheldinnen ze naleven. Je steelt niet. Je smeekt niet. Je belazert je baas niet. Je vecht. Je vecht om werk te krijgen. En als je die hebt, dan werk je.

Rosetta heeft nog steeds haar kinderlijk zachte en ronde gezicht. Maar haar relatie tot de mensen en de dingen is gewelddadig. De vijand is overal, en iedereen is de vijand. Soms verstopt ze zich achter een muur om hem te beloeren. Of ze wacht het juiste moment af om aan zijn aandacht te ontsnappen. Ze controleert. Ze peilt. Ze deelt klappen uit. Ze zet vallen. Bewaakt angst-vallig haar schuilplaatsen. Rekent op niemands hulp. Voor haar is de ander een middel om haar doel te bereiken. Meer niet.

En dan, op een avond, ziet ze een mogelijke bevrijding, of op zijn minst een staakt-het-vuren. Iemand wil haar vriend zijn. Hij heeft haar aan een baan geholpen. Ze bracht de avond bij hem thuis door. Hij probeerde haar aan het lachen te maken. Voor het slapengaan zette hij in de keuken een matras voor haar klaar. En plots wordt de camera, die tot nu toe haar gevecht volgde, altijd gehaast, nerveus, schokkerig … plots wordt die camera rustig. Net zoals Roset-ta’s hoofd nu comfortabel op het kussen rust.  Ze omarmt dat kussen, opvallend stevig. En, met de blik op oneindig, alleen in de nacht, net voor-dat ze inslaapt, begint ze tegen zichzelf te praten. Ze fluistert:

Je heet Rosetta.

Ik heet Rosetta.

Je hebt werk gevonden.

Ik heb werk gevonden.

Je hebt een vriend gevonden. Ik heb een vriend gevonden.

Je hebt een normaal leven. Ik heb een normaal leven.

Je zal niet in een gat vallen.

Je zal niet in een gat vallen.

Die eerste vaste, sterke stem, is de stem die weet. Ze spreekt tot de stem die zoekt,  tot de stem die niet weet en altijd wankelt. Ze komt alle vijanden overwinnen en zeggen wat is en wat nog zal zijn nadat de duistere nacht is doorkruist. En de andere stem, de zwakke, die van het kind dat rilt in het donker, herhaalt nauwgezet wat de eerste stem haar voorzegt. 

Dit heidense gebed, als een monoloog, is de meest vanzelfsprekende manier waarop, sinds mensenheugenis, eenzame zielen zichzelf opbeuren in de leegte van de nacht. Een stem hebben die de stilte verbreekt. Maar vooral  een andere stem hebben die antwoordt. Het is geen kreet die zomaar in de leegte verloren kan gaan en waarvan de echo nog wat meer angst inboezemt. Het is een fluistergesprek met zich-zelf. Met niemand anders. Zonder getuigen. De intieme reis van iemands mond naar iemands eigen oren.

En die litanie eindigt op de meest welwillende manier die denkbaar is: met een vraag die nagaat – als was dat nog nodig – of de nacht haar nu eindelijk in de armen kan sluiten. 

Welterusten?

Welterusten.

Rosetta draait zich om en omarmt haar kussen nog wat steviger. Ze kan gerust slapen.
 

David Weber-Krebs

•••

Rosetta is een film van Luc en Jean-Pierre Dardenne uit 1999.

David Weber-Krebs is een kunstenaar, onderzoeker en curator, gevestigd in Brussel.  Hij studeerde aan de Universiteit van Fribourg (CH) en de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten (NL). David verkent verschillende contexten als basis voor een experimenteel proces, dat de traditionele relatie tussen het kunstwerk en zijn publiek in vraag stelt. Momenteel is hij als doctoraal artistiek onderzoeker verbonden aan het KASK & Conservatorium / School of Arts, Gent.