Boundary Games: het spel van verbinden en ontbinden, het lijnenspel dat constant van een grenstracé overgaat in de potentialiteit van een verbindingsteken, een spel dat een toneel uitstippelt, tegelijkertijd vreemd en vertrouwd, waarop esthetiek en politiek elkaar ontmoeten, elkaar voeden, elkaar dwarsbomen… Het gaat niet om wat sommigen beschouwen als de ‘terugkeer van de politieke kunst’ vaak niet meer blijkt te zijn dan een terugkeer naar de ideologische kunst, waarin de Kunstenaar, als een geniale expert, de waarheid verkondigt over een wereld in crisis die hij beter dan wie ook kan diagnosticeren. Integendeel. Het is de bedoeling om de crisis te beleven, dáár halt te houden waar de voorstelling hapert, waar ze niet kan eindigen in een beeld van een ziek of gezond ‘wij’, maar noopt om de ontbrekende beelden, de lacunes, de bressen tegenover elkaar te plaatsen, zodat de verbeelding van daaruit, aarzelend, een lijn kan trekken om een ander soort horizon uit te tekenen.  
 

In deze overgang van beeldtaal naar ervaring is er geen ‘vluchtelingencrisis’ die op de aanklacht van de Geëngageerde Kunstenaar zit te wachten. Nee, er is niet meer dan het samen en elk voor zich ontketenen van de crisis van onze voorstellingen van ‘hen’ en ‘wij’; er is alleen maar de omkering van die muur-grens die ‘ons’ aan de goede kant van de crisis zou plaatsen en die hier een doorgang-grens wordt, waarlangs ‘ik’ begin te haperen, waarlangs ‘wij’ ons in een crisistoestand brengen of gebruikmaken van zijn vermogen om identiteiten open te trekken die we hebben dichtgetimmerd, uit behoefte aan zekerheid.  

In dit stuk staat kunstenares Léa Drouet niet zozeer stil bij het ‘migratiebeleid’ zoals onze huidige regeringen dat voeren, maar veeleer bij de politieke mogelijkheden van onze bewegende, migrerende subjectiviteit. Het gaat om ons vermogen of onvermogen om de ander te aanvaarden, om ‘ons’ te aanvaarden als waren we de ander en, zodoende, weer aan te knopen bij de zin van en het gevoel voor politiek: tot iets gemeenschappelijks komen dat nooit Één kan zijn. Dat is wat je op elk moment van de performance ervaart. Wat je op een veel intiemer niveau ervaart dan als je het objectief zou demonstreren met de impact van een toneelpodium en de macht van de acteurs. We gaan voortdurend van de macht over naar het vermogen, of naar de voelbare erkenning van – zo niet ons onvermogen – dan toch onze weerstand om wat ons niet vertrouwd is te integreren, om ons op het terrein van de ander te begeven.  

Die spanningsvelden komen niet door theorieën aan het licht, maar door een spel, dat bijna even simpel (en diepzinnig) is als kinderspel. Performers wandelen rond, leggen een bepaald soort materiaal neer, een wereld van dekentjes wordt onze wereld, we vestigen er ons, we maken hem voelbaar tot onze eigendom… Of we maken hem ons langzaamaan ‘eigen’: wat eigen is aan ons en wat elk verschil oneigenlijk, abnormaal, storend, ondraaglijk maakt… Reliëfs verscijnen, het materiaal blijft hetzelfde, maar een nieuw, onbetekend patroon dringt dit medium binnen en een hele wereld lijkt in elkaar te storten… Gastvrijheid is niet zo ingebakken. ‘We weten niet wat een lichaam vermag’, zei Spinoza en daarmee bedoelde hij niet alleen dat we de macht miskennen van een gevoeligheid die, in feite, onze redding kan zijn. Het kan ook betekenen dat we niet weten hoezeer ons lichaam-zijn, hoezeer ons orgaan-zijn onverdraagzaam is voor het anders-zijn, voor de andere materie, voor wat ‘ik’ niet herken als eigen aan mij, aan hetzelfde, het identieke waaruit ik mijn identiteit heb opgebouwd. Nee, de ontmoeting is geen aangeboren dynamich tussen individuen; het is wat singulariteiten doen en wat hen voortdurend beroert.  

Met de lichtvaardigheid van een kinderspel brengt Léa Drouet ons in contact met de complexiteit van onze gevoeligheden. Ze laat ons niet alleen ervaren hoeveel conflictpotentieel er in elke relatievorm, in elke band met het heterogene vervat zit, maar eveneens hoeveel kracht en kansen we uit die conflicten kunnen putten als we ze aannemen voor wat ze zijn. Misschien worden we het nooit echt eens, misschien vormen we nooit die volmaakte eenheid, maar misschien is die ongemakkelijke ervaring – waarin onze kaak knarst en onze huid zich spant wanneer het iets vreemds aanraakt – de horizon van een transformatie, een bekering, of zelfs een voelbare revolutie waaruit – in tegenstelling tot de diagnose van een crisis, – een politiek van de gastvrijheid zou kunnen groeien.  

‘Esthetisch’ betekent eerst en vooral ‘mogen experimenteren’. Boundary Games laat ons ervaren wat ‘ons’ vormt door ‘ons’ onophoudelijk tegen te werken, wat ons losweekt van de vastgestelde en toegewezen identiteiten door ons de verheid aan wordingsmogelijkheden te laten zien, wordingsmogelijkheden van een ‘ons’ dat bestaat uit relaties met pluraliteit. Op die manier vindt de performance een politieke esthetiek uit die pretentieloos is, zonder manifest, en die nergens voor op de bres moet staan. Of misschien moeten we zeggen dat Boundary Games iets nieuws en onbekends introduceert, dat zich niet laat theoretiseren en waar de esthetische keuzes de voorwaarden creëert voor een toekomstige politiek. Die zonder dewelke ‘wij’ niet zullen overleven, die conflictsituaties en gemeenschappelijkheid met elkaar verbindt: een politiek van de gastvrijheid, wederom. Nog meer, wederom.  

Camille Louis, Filosofe en dramaturge van Boundary Games